Kış aylarına girdiğimiz ve insanların kapalı yerlerde daha çok zaman geçirmek zorunda kaldıkları bugünlerde COVID-19 vaka sayısında ciddi artışlar görmekteyiz. Bu dönemde kalp damar hastalığı olanlar ne yapmalı, COVID-19 kalbimiz nasıl etkiler, ne tür önlemle almalıyız gibi soruları ve cevaplarını sizler için sıralamaya çalıştım.
Kalp damar hastalıkları ne sıklıkta görülür?
Kalp damar hastalıkları çok sık görülür. Tüm dünyada ölümlerin en sık sebebi kalp damar hastalıklarıdır. Rakamla ifade edecek olursak ölümlerin %40’tan fazlası, yani yarıya yakını kalp damar hastalıklarına bağlıdır. Türkiye'de yıllık yaklaşık 200 bin kişi kalp ve damar hastalıklarına bağlı yaşamını yitirmektedir.
Kalp damar hastalığı-COVID-19 birlikteliği ne anlama gelir?
İki ciddi hastalığın bir araya gelmesi, riskin artması anlamına gelir. Kalp damar hastalıkları 100 yılı aşkın süredir en sık görülen ve çağımızın hastalığı olarak da isimlendirdiğimiz hastalıktır. COVID-19 ise dünyanın 1 yıl önce tanıştığı ve maalesef pandemiye (salgına) neden olan yeni bir hastalıktır. Dolayısı ile sık görülen ve insan yaşamını tehdit eden iki hastalığın bir araya gelmesinden bahsediyoruz. Bu birliktelik maalesef insanlar için olumsuz bir durumdur, yüksek riski ifade eder, hatta ölümcül olabilir.
COVID-19 kalbimizi ve damarlarımızı nasıl etkiler?
COVID-19 akciğerlerle sınırlı kalmayıp diğer organlarımızı da tutmaktadır. Kalbimiz de maalesef en çok hedef olan organlarımızdandır. COVID-19’un kalbimizi nasıl etkilediğini, hangi yollarla kalbimize zarar verdiğini maddeler halinde sıralayacak olursak;
1. COVID’in ilk hedefi solunum sistemidir ve en sık tuttuğu organ akciğerlerimizdir. Akciğerlere yerleşen enfeksiyon akciğer dokusunun önemli bir kısmını etkilediğinde kanda oksijen düzeyi azalır. Oksijenin düşmesi tüm organlarımızı olumsuz etkiler, kalbi yorar. Bu şekilde kalp krizini tetikleyebilir ve kalp yetmezliği gelişimine zemin hazırlar.
2. COVID akciğerler ile sınırlı kalmaz ve sistemik bir tutulum gösterir demiştik. Yani vücudumuzun diğer organlarını da etkiler. Dolaşım sistemi de en sık etkilenen sistemlerdendir. Damarlarımızın içinde pıhtı oluşumuna yatkınlık yapar, pıhtı gelişimini tetikler. Bu hem atardamarlarımız hem de toplardamarlarımız için geçerlidir. Toplardamarlarda pıhtı gelişip bu pıhtının damarına göçü sonrası akciğere pıhtı atabilir. Atardamarlarda pıhtı gelişimi ise kalp krizine neden olabilir.
3. CORONA virüs doğrudan kalp kasını tutabilir ve kalp kasında miyokardit adını verdiğimiz iltihabi duruma neden olabilir. Bu şekilde kalbin kasılma gücünün azalmasına yol açabilir.
4. COVID-19 sürecinde ritim bozukluklarına gelişebilir. Yukarıda sıraladığımız durumların hepsinin sonucu olarak kalbin ritminde, elektriksel sisteminde bozukluk meydana gelebilmektedir.
5. Bilmediğimiz etkileri de olabilir. COVID’in kalp damar hastalıkları açısından uzun dönem sonuçlarını da henüz tam olarak bilmiyoruz. Uzun dönemde bize kötü sürprizleri olur mu?
COVID-19 pandemisi döneminde, kış aylarına girdiğimiz ve hastalığın tekrar yükselişe geçtiği bu günlerde kalp damar hastalığı olanlara ne önerirsiniz?
1. COVID-19 pandemi sürecinde kalp damar hastalığı için hali hazırda almakta olduğunuz tedavinizi aksatmayınız. İlaçlarınıza muntazam bir şekilde devam ediniz. Örneğin: hipertansiyonunuz, şeker hastalığınız, kolesterol yüksekliğiniz, koroner kalp hastalığınız (kalbi besleyen damarlarda darlık olması, stent takılmış veya by-pass ameliyatı geçirmiş olmak), kalp yetmezliğiniz varsa ilaçlarınıza aynen devam ediniz. Duyumlardan hareketle ilaçlarınızı kesmeyiniz.
2. Dışarı çıkamıyorsanız ev içinde hareketli olunuz ve egzersiz yapınız. Her gün 30-60dk ter atacak şekilde egzersiz çok önemli. Egzersiz sadece kalp sağlığı için değil genel sağlık ve psikolojik rahatlama için de çok faydalı. Ayrıca bağışıklık sistemimizi de güçlendirici etkiye sahip.
3. İdeal kilomuzu koruyalım. Bu dönemde hastalarımızın ve çevremizdeki insanların kilo aldıklarını görüyoruz. Dengeli ve sağlıklı beslenelim ve egzersize yapıp kilo almayalım. Sebze ağırlıklı beslenelim, posiyonları küçültelim.
4. İyi dinlenelim, iyi beslenelim, iyi sıvı alalım ve iyi düşünelim.
“İyi düşünelim” demekle neyi kastediyorsunuz?
İyi düşünelim kısmını biraz açmakta fayda var. Güncel araştırmalar bize şunu gösteriyor. COVID-19 enfeksiyonu öncesinde, sırasında ve sonrasında psikolojik sorunlar maalesef sık görülüyor. Bu da bizim COVID’le mücadeleye 1-0 geride başlamamıza neden oluyor. Çünkü yaşadığımız endişe, stres, karamsarlık bağışıklık sistemimizi baskılıyor. Nabzımızın yükselmesine, tansiyonumuzun dalgalanmasına yol açıyor. O nedenle lütfen gereksiz stres yapmayalım. Spor yapalım, sigara yakmayalım.
Son önerileriniz ne olur? Bu süreçte hastaneye gitmekten çekinen hastalara ne önerirsiniz?
Göğüs ağrısı, nefes darlığı, tansiyon yüksekliği gibi önemli bir şikayetiniz olduğunda kardiyoloğunuza başvurmaktan çekinmeyiniz. COVID-19 denen bir kabus var, COVID pandemisi yaşıyoruz ama unutmayalım ki çok iyi korumamız gereken özel ve gizemli bir organımız, kalbimizi var. Onu iyi koruyalım.
Kalplerimizin saat gibi düzenli çalıştığı, damarlarımızdaki kanın engelsiz aktığı sağlıklı yaşam dileklerimle,
Prof. Dr. Hüseyin Bozbaş
Adil Arslanoğlu | 23 Kasım 2020 20:55
Hüseyin Bozbaş hocamızın Kolesterol gerçeği kitabı bu tür sorunlarla ilgili çok açıklayıcı.Okuyun.Sağlıklı olun.